Daarom is zuurstof in je aquarium belangrijk – voor vis én plant

In mijn vorig artikel over veilig de CO2 verhogen, heb ik jullie mijn verhaal al verteld van hoe ik eens al mijn vissen en garnalen vergast heb.

Als aquarist is dat zowat het ergste dat je kunt meemaken. Niet alleen ben je een hoop geld kwijt, je voelt je ook slecht omdat je je beestjes de dood in gejaagd hebt. Ik kan ervan meespreken helaas!

Gelukkig kun je een aantal voorzorgen nemen om te voorkomen dat dit gebeurt. Door veilig met je CO2 om te gaan, maar ook door een extra “veiligheidsmarge” in te bouwen.

Zuurstof.

Het “Bohr-effect” – een stukje wetenschap gemakkelijk uitgelegd

De kieuwen van je vissen werken net zoals onze eigen longen. Zuurstof uit het water komt via de kieuwen in het bloed terecht, en CO2 uit het bloed wordt terug in het water gedumpt.

Verhoog je de CO2 in het water dan stijgt de hoeveelheid CO2 in het bloed van de vis, daalt de pH-waarde van het bloed en werpt de hemoglobine meer zuurstof af. Hoe meer CO2 in het bloed, hoe minder zuurstof dus.

Dit noemt men ook wel het Bohr-effect.

Andersom is natuurlijk ook mogelijk: minder CO2, een verhoging in bloed-pH en de hemoglobine neemt meer zuurstof op.

Het gevolg van een zuurstoftekort in je aquarium

“Prima, maar wat betekent dit allemaal voor mijn aquariumvissen?”

Wel, stel je voegt steeds meer CO2 toe, dan kan de hemoglobine steeds minder zuurstof vasthouden omwille van het Bohr-effect.

Als er dan téveel CO2 is dan geraakt de vis in de problemen, en dat zie je meestal. Ze gaan naar lucht happen, ze schuilen, worden onrustig, de kieuwen bewegen abnormaal snel …

Indien de hoeveelheid CO2 nog verder stijgt dan “stikt” als het ware de vis door de te hoge hoeveelheid koolstof in zijn bloed.

Je hebt dan met andere woorden je vis vergast.

Bovendien zijn sommige aquaria van nature al gevoelig voor een zuurstoftekort:

• Aquaria op een warme plek: warm water bevat minder zuurstof. Daarom zie je in de zomer je vissen vaker naar lucht happen dan in koude maanden
• Een hoog en/of smal aquarium bevat minder zuurstof doordat er minder wateroppervlakte is
• Een bak met nitriet (bv pas opgestart) bevat minder zuurstof, doordat het nitrificatieproces zuurstof opeist

Een goede verluchting stabiliseert de CO2

Niet alleen voor je vissen en garnalen kan een zuurstoftekort dramatische gevolgen hebben. Ook voor je plantengroei is het niet ideaal.

Waarschijnlijk heb je het al gelezen op de blog: onstabiele CO2 veroorzaakt heel vaak baardalg. Wat bedoel ik daarmee? Wel, stel je hebt een slecht afgestelde pH-controller die dan weer voldoende CO2 toevoegt en dan weer te weinig. Je krijgt dan “onstabiele CO2”.

Of bijvoorbeeld een situatie die héél vaak voorkomt: je voegt CO2 toe en de pH blijft en blijft maar dalen. ‘s morgens (voor je planten) is je CO2-monitor mooi limoengroen zoals het hoort, ‘s avonds is hij dan geel en zitten je vissen naar lucht te happen.

Hieronder vind je een grafiek die deze situatie visualiseert :

Zie je hoe de concentratie CO2 steeds blijft stijgen, ondanks die “siësta”?

Bij “licht aan” zit de CO2 op ongeveer 35ppm. Vervolgens blijft hij klimmen tot aan 55ppm, waarna een siësta wordt ingevoerd. Na de siësta blijft de CO2 nog verder stijgen tot +60ppm.

Gevaarlijk voor je vissen én met een groot risico op algen!

Hoe zuurstof aan je aquarium toevoegen en teveel CO2 vermijden

Om te vermijden dat de CO2 zich gaat opstapelen zoals in de grafiek hierboven, en om te voorkomen dat je je vissen vergast, kunnen we met opzet zuurstof gaan toevoegen.

Hierdoor creëren we een soort “veiligheidsmarge” voor je vissen én zorgen we voor een goede, stabiele balans tussen de CO2 en O2.

Maar hoe kun je dan meer zuurstof aan je aquarium toevoegen? Daar bestaan verschillende methodes voor:

• Vermijd een kaamlaag op het wateroppervlakte. Hierdoor krijg je een beter “gasuitwisseling” tussen het aquarium en zijn omgeving en dus ook meer zuurstof in het water. Een goede “skimmer” is hier ideaal voor.
• Verbeter de watercirculatie. Betere watercirculatie wil zeggen dat de zuurstof (en meststoffen) ook beter gedistribueerd kan worden doorheen heel het aquarium
• Zorg voor een mooi rimpeling op het wateroppervlakte. Ook dit zorgt voor een betere gasuitwisseling. Hieronder een video:
• Ververs regelmatig je aquariumfilter zodat je bacteriecultuur in topvorm zijn. Zij zorgen namelijk ook voor zuurstofproductie in het aquarium.
• Voeg genoeg aquariumplantje toe, hoe meer hoe beter! Plantjes zijn een goede bron van zuurstof en brengen het aquarium sneller in balans. Ik zou hier dus zeker niet op besparen.
• Gebruik een nat/droog filter of een bioloog.

Een luchtpomp zou ik niet gebruiken, tenzij die héél fijne belletjes maakt. Vaak zijn de zuurstofbellen te groot en stijgen ze direct naar het wateroppervlakte waardoor ze maar weinig zuurstof in oplossing toevoegen aan je aquarium.

Wanneer je deze technieken toepast, krijg je zoiets:

Zie je het enorme verschil tegenover de vorige grafiek?

Door de extra zuurstof die je hebt toegediend, zorg je ervoor dat de vissen steeds genoeg zuurstof in hun bloed hebben + je stabiliseert de CO2-waarde gedurende de hele fotosynthese.

Het resultaat: minder gestresseerde vissen en een betere plantengroei.

Maar, dan verspil ik toch een hoop CO2?

Klopt.

Maar vergeet niet dat de meeste CO2 die we toevoegen sowieso wordt verspild. Bovendien is het beter om meer geld te spenderen aan CO2 dan aan nieuwe vissen, toch?

Reken het even uit: stel je hebt een CO2-fles van 2kg en een hervulling kost ongeveer 24€ (1,20€ per 100gr). Laten we zeggen dat je met een sterke verluchting, 20% van de CO2  meer verspild. Dat kost je dan uiteindelijk een extra 5€ per fles.

Toch een heel stuk minder dan 10 dode vissen (of zelfs meer) niet?

Ik weet alleszins waaraan ik liever wat extra geld spendeer :-)

En jij?

Heb jij al per ongeluk je vissen vergast? Of onstabiele CO2? Wat heb je toen gedaan?

Laat het me hieronder weten! Ik ben benieuwd naar je techniek.

[ninja-inline id=2164]