De Everglades in Amerika.
Weet je, toen ik begon met mijn plantenbak kweekte ik meer algen dan planten. “De fosfaat moet omlaag”, dacht ik en kocht me nog maar eens zo’n PhosExit-product. Zonder resultaat natuurlijk.
Waar lag het probleem dan wèl? Niet bij een teveel aan fosfaat (PO4) in mijn aquarium, maar juist bij een tekort eraan, in combinatie met te weinig CO2 en waarschijnlijk ook nog tal van andere voedingsstoffen. Want hoe je het nu draait of keert, fosfaat is één van de belangrijkste voedingsstoffen voor je aquariumplanten. Het màg dus niet ontbreken in je bak!
Waarschijnlijk heb je al opgemerkt dat zakken potgrond in het groot de letters “NPK” vermelden. Die staan daar niet voor niets. Ze verwijzen namelijk naar drie belangrijke macro-elementen: nitraat (N), fosfaat (P) en kalium (K). Zonder die stoffen groeien je planten slecht. En slechte plantengroei wil zeggen algen, en dat willen we niet natuurlijk …
Fosfaat is bijzonder belangrijk voor je plantengroei. Het bevordert niet alleen de plantengroei, het versterkt ook de kleur van de bladeren. Wist je trouwens dat één van de stoffen die essentieel is voor de fotosynthese “Ribulose bifosfaat” heet? Die stof maakt het mogelijk voor je plant om de CO2 om te zetten in suikers zodat de plant kan groeien …
Waarom zou je dus al dat lekkers voor je planten uit het water filteren? Je maakt het enkel maar moeilijk voor je planten, met alleen maar ellende als gevolg …
Neen. Fosfaat veroorzaakt geen algen in een aquarium. Als dat wel zo was, dan zou dat gemakkelijk reproduceerbaar moeten zijn door even wat fosfaat toe te voegen en af te wachten tot de algen verschijnen. En dat is niet het geval. Kijk eens naar de foto hieronder, dat is een bak met 10ppm (!!) PO4 per week. Geen alg op te bespeuren!
Waar komt dan dat misverstand vandaan? Volgens mij zijn er drie verklaringen (opgelet, grote brok informatie :D) :
Verklaring 1: Vroeger (en nu nog) voegde men fosfaat toe door middel van vissenvoer, bijvoorbeeld diepvriesvoer. Dat ging na een tijdje rotten waarbij fosfaat en nitraat als eindresultaat ontstonden. Maar tijdens dat rottingsproces ontstonden ook nog andere stoffen, bijvoorbeeld ammonium. Ammonium kan wèl algen veroorzaken, fosfaat niet.Helaas legden mensen toen de link tussen algen en fosfaat, en dus niet tussen algen en het tussenproduct ammonium.
Verklaring 2: Een ander argument dat je vaak hoort is dat het fosfaat uit bijvoorbeeld wasproducten algen hebben veroorzaakt in beken en rivieren, ook wel “eutrofiëring” genoemd. Dat klopt, maar je moet het wat nuanceren. Fosfaat is vaak in kleine mate aanwezig in natuurlijke wateren. Dit heeft gevolgen op de hoeveelheid en de soort planten dat aanwezig zijn in die rivieren en beken.
Doordat er plots veel fosfaat (of nitraat, door wasproducten bijvoorbeeld) in het water terecht komt, is plots de natuurlijk balans sterk verstoord waardoor heel het ecosysteem fundamenteel verandert. Planten die beter PO4 kunnen opnemen hebben een steentje voor op planten die daar niet zo goed in zijn. Het gevolg? Een explosieve plantengroei waarbij sommige planten verdrongen worden en afsterven, rotting, zuurstoftekort …Vaak zijn het algen die explosief groeien ten koste van de andere waterplanten, maar het kan ook andersom: planten die plots sterk groeien waardoor de algen verdwijnen.
Een mooi voorbeeld daarvan zijn de Everglades . Die rivier was oorspronkelijk vol algen, maar door de toevoeging van PO4 is die nu overwoekerd door waterplanten, ten koste van de algen (Reddy et al., 2011).Het is dus belangrijk om eutrofiëring binnen een context te zien!
Verklaring 3: Als je extra meststoffen (nitraat, fosfaat, ijzer, …) toevoegt aan een bak, dan stijgt daarmeee de vraag naar CO2. Andersom geldt ook: voeg je extra CO2 toe, dan stijgt ook de vraag naar meststoffen.
Veel aquaria hebben al een licht tekort aan CO2, vaak hebben die bakken een beetje last van draadalg en baardalg. Doordat je meer fosfaat gaat toevoegen, gaat de vraag naar CO2 omhoog. Aangezien je daar al een tekort aan had, wordt dat tekort groter en duidelijker.: de algen worden zichtbaarder. “Argh, door de fosfaat heb ik nu nog meer algen!”, denken de meesten dan. Niet echt! Het is indirect de oorzaak van de algen. De directe oorzaak is nog steeds het CO2-tekort, de fosfaat maakt het voedingstekort enkel duidelijker.Wil je dus af van die draadalgen, dan moet je de CO2 verhogen en niet de PO4 verlagen!
“Ow, dan voeg ik gewoon minder fosfaat toe, dan wordt het probleem niet erger”. Klopt, dat deed men vroeger, bijvoorbeeld bij de PMDD-methode. Maar het is geen goede redenering, want de groei van een plant wordt bepaald door de beperkende factor, in dit geval CO2 en PO4 (zie ook de Wet van Liebig)
Als je dus met opzet fosfaat gaat beperken, dan zal je plant dus nóóit optimaal groeien doordat hij wordt tegen gehouden door het tekort aan PO4 en CO2. En we willen toch allemaal dat onze planten mooi vol groeien, niet? Wel, verbeter dan je CO2 en voeg fosfaat toe. Enkel zo zal je de beste resultaten boeken.
Nope. Of toch niet voor zover we weten! In tegenstelling tot de schadelijkheid van nitraat, is er nooit een onderzoek geweest naar de giftigheid van fosfaat in aquaria.
Er zijn wel een aantal onderzoeken die bewijzen dat PO4 in lage waardes giftig kunnen zijn, maar ze zijn niet relevant voor onze hobby. De meren die onderzocht werden in die werkstukken hebben meestal een heel kleine plantenmassa en bovendien zijn vele vissoorten in die wateren véél gevoeliger voor bepaalde stoffen dan onze vissen. Een totaal andere biotoop en niet te vergelijken met onze bakken dus!
Hoe kunnen we dan wel weten of fosfaat giftig kan zijn of niet in ons aquarium? Je leest het misschien niet graag, maar … door zelf te testen. Die foto hierboven, met meer dan 10ppm aan PO4, die heeft nooit problemen gehad met vissen: geen vissterfte, geen vreemde reacties van de vissen, normaal paargedrag, … Ook de garnalen deden gewoon vrolijk verder.
Ook in mijn eigen bak ben ik al tot 5ppm fosfaat gegaan. Geen probleem.
De waarde van 2ppm, die door de Estimative Index wordt gebruikt en ruim voldoende is voor plantenbakken, zal dus zeker niet giftig zijn.
En jij? Doseer jij al fosfaat in je bak? Goede resultan mee geboekt? Laat het mij weten!
Als je deze post leuk vond, dan kun je ook lid worden van onze Facebook-pagina voor allerlei leuke scapes en tips.
[ninja-inline id=2172]
Ben je net als ik gek op die bakken vol groene pracht? Bijna altijd vind…
Een ding is zeker, de Amano of Japonica garnaal is een populair beestje. Ligt het…
Geef toe, een “betta” is een prachtvis, toch? 😊 Met zijn bijzondere kleuren en…
Ik heb al eens een artikeltje geschreven over rode aquariumplanten en hoe je die het…
Je wil een vuurgarnaal kopen? Of misschien zelfs vuurgarnalen kweken? Ik geef je geen ongelijk!…
Hoppa, weer nieuwe inspiratie voor je toekomstige bak! Deze keer het aquarium van Nigel Hoevenaar.…
Bekijk de reacties
Wij hebben een 450l aquarium en onze planten doen het niet goed, groeien traag, sommige gaan stuk. Onze CO² kan ik niet meer verhogen voor de vissen. Onze nitraat staat op 10, maar onze fosfaat staat op 0. En krijgen deze met geen meter omhoog. Er zijn ondertussen al 2 flessen fosfaat+ in gedaan(uiteraard niet in 1 keer he). 1 dag staat hij goed en de volgende staat hij gewoon terug op 0.
Wat kunnen we nog doen? Of wat zorgt ervoor dat deze steeds zo zakt?
Dag Hanne
Ofwel is je fosfaattester slecht (die zijn vaak zéér inaccuraat) ofwel reageert het fosfaat met een andere stof (bijv. ijzer) waardoor het niet meer meetbaar wordt. Als je een aquasoil hebt, dan heeft dit ook effect op je gemeten fosfaatwaardes doordat de soil de fosfaat (en andere voedingsstoffen) opneemt & opslaat in de bodem om het op een later tijdstip weer af te geven.
Groetjes
Gilles
Beste Gilles ik heb een discussie over ,in dit geval discus voer,diepvries en droog voer,ze beweren dat in duur voer minder fosfaat zit(bass leer) bij voorbeeld,volgens mij is dat onzin,kan ook nergens informatie vinden over dit onderwerp wat betreft voer,het zijn de aquarianen die dat beweren,zonder onderbouwing beweerd dat de ingredienten en vitaminen duurder en beter zijn daar door minder fosfaat,ik vind dat onzin en niet aan te tonen,,,wat denk jij?
Dag Ben
Ik heb even de naam van de persoon in kwestie verwijderd voor privacy. Zelf heb ik geen ervaring met discus dus ook geen discusvoer, dit artikel gaat ook eerder over fosfaat in het water en niet voer. Ik denk dat je het best de gegarandeerde analyse van de visvoer opvraagt bij de fabrikant (moeten ze wettelijk voorzien) en dat je dan vergelijkt tussen de merken.
Groetjes
Gilles
Hey Gilles,
Heb net een setje watertesten gekocht en de waardes die ze daar aangeven en de waardes die ik van de winkel meekreeg verschillen toch wel hoor....
ook mijn po4 zit op 5mg/l jij zegt dat dit geen kwaad kan, dus verlagen moet niet, maar heb wel beetje last van baardalg, best dan toch verlagen ?
Nu had ik nog een vraagje , ik gebruik jouw al in one, moet ik dan nog profito en/of easycarbo gebruiken want lees hier toch in de commentaar dat veel mensen dit gebruiken.
Groetjes
Chris
Hey Chris
Baardalg staat los van fosfaat, maar is een CO2-probleem. Ik krijg het bijvoorbeeld àltijd als mijn CO2-fles leegloopt en ik niet op tijd de fles vervang, zelfs al is het maar voor 1 dag. Stabiliteit in CO2-waardes is bij deze alg vaak de oplossing. Heb je mijn anti-baardalg strategie al gelezen?
Als je mijn AIO gebruikt, hoef je Profito niet meer toe te voegen. EasyCarbo kan je wel nog toevoegen.
Groetjes
Gilles
U heeft steeds dar fosfaat geen algen veroorzaakt... maar op andere pagina's waar ik ook op zoek is dat er nergens fosfaat in planten voeding zit, en DAAR lees je dan ook dat het niet goed is en dat het juis wel de algen van krijgen
Het is voor mij een raadsel geworden....
Ik tob met mijn plantjes die er niet mooi uit zien, terwijl de rest cd bak er stralend uitzie...
Op een paar punt algen na dat op het blad van de plantjes zit...
Dag Gerdien
Zoals vermeld in mijn blogpost heb je fosfaat uit organische bron (bv die ontstaat uit rotting van visvoer) en uit anorganische bron (bv. meststof). De eerste (organisch) kan wel algen veroorzaken doordat er een rottingsproces vooraf gaat. Het is dan niet fosfaat dat de boosdoener is van de algen, maar het rottingsproces. Bij meststoffen is dat niet het geval, omdat het fosfaat al in zijn eindfase is en er is dus geen rottingsproces. Het probleem is dat het onderscheid tussen die 2 soorten vaak geen onderscheid wordt gemaakt waardoor te snel de verkeerde conclusie wordt getrokken.
Daarnaast zijn er nog meerdere factoren die bepalen of je wel of geen algen/gezonde plantengroei hebt. Denk bijv. aan CO2, sterkte van verlichting, watercirculatie, hoeveelheid planten en soort planten, ... Meestal is het een combinatie van die factoren en niet 1 factor.
Ik zou dus het volgende eens doen:
1) Is de verlichting wel in balans met de meststoffen en CO2 die ik toevoeg
2) Indien ik geen CO2 toevoeg, moet ik dat wel doen of kan ik beter de lichtsterkte dimmen (zwakker licht = tragere plantengroei = minder vraag naar CO2)
3) Is mijn watercirculatie wel goed en hoe kan ik die verbeteren
4) ...
Je moet maar eens zoeken op CO2, verlichting en watercirculatie op de blog en dan vind je daarrond mijn artikels met tips :)
Groetjes
Gilles
Hallo Gilles
Is er een verband met fosfaat en blauwalg ?
Ik heb een 300 L cichlide bak en regelmatig last van blauwalg Ik los dat dan op door O2 uit waterstofperoxide toe te voegen maar voorkomen heb ik liever
Ik heb ook een vraag over Kh
De Kh zakt erg snel in mijn aquarium Moet zeker wekelijks flink wat toevoegen Waar kan dit door komen ?
Groet, Otto
Hey Otto
Voor zover ik weet geen blauwalg, behalve dat de fosfaat op afvalstoffen kan wijzen en afvalstoffen kunnen wél blauwalg veroorzaken. Die gaan namelijk rotten en vormen als eindproduct fosfaat of nitraat. Het is dus niet het fosfaat dat de alg veroorzaakt, maar de rotting van de afvalstoffen. Zeker bij Cichliden lijkt mij dat het geval, omdat die al meer afval produceren.
Is er een reden waarom de KH zo snel zakt?
Groetjes
Gilles
Erg interessant artikel, heb het met plezier gelezen. Maar bedenk je wel dat N staat voor stikstof en niet voor nitraat. Stikstof te veel kan zorgen voor een overgroei van alg. Mvg mark
Hey Mark
Een teveel zal geen algen veroorzaken als die van anorganische bron is, heb er al eens een artikel over geschreven :-)
Groetjes
Gilles
Ik begrijp dus uit je tekst dat 2 ppm fosfaat, die door de Estimative Index wordt gebruikt voldoende is voor plantenbakken.
Maar, leidingwater bevat gemiddeld ook al 2ppm PO4. En als je dan elke week 50% water verwisseld met (leiding)water krijg je dan geen problemen?
Dag Corne
Ben je zeker van die fosfaatwaarde in je kraanwater? Lijkt me wel heel hoog eerlijk gezegd ...
En nee, dat is geen probleem. Ik ken mensen die tot meer dan 8ppm zijn gegaan zonder problemen. Zo'n waardes waren natuurlijk enkel als test, is niet nodig als je gewoon planten wilt houden.
Groetjes
Gilles
Geachte,
Allereerst mijn complimenten voor de blog het ziet er verzorgd uit en de info is duidelijk naar mijn mening.
Nu mijn vraag hoe vaak zou je fosfaat toe moeten voegen aan het aquarium om dit op pijl te houden?
Ik voeg dit dagelijks toe en het verdwijnt als sneeuw voor de zon!
Ik filter niet over aktive kool maar heb wel een geringe hoeveelheid zeoliet in mijn filter.... of is dit een normale procedure?
Mijn plantjes groeien als kool trouwens sinds ik dit bijhoud.
Mijn gegevens over het aquarium is als volgt:
60liter inhoud
Juwel Led verlichting 0.5 watt per liter gedurende 9 uur met drie uur pauze tussen de middag.
Co2 30 mg/L
PH 6.5
KH3
NO2 <0.3 mg/L
N03 10MG/L
GH8
K 20MG/L
FE 0.25 MG/L
FO4 houd ik op 1 a 1.5 MG/L
Als bodem heb ik aquasoils in de bak.
Verder staat hij vol met Hermianthus calltrichoides cuba, naaldgras, Alternanthera rosafolia mini en wat pogostemon helferi.
Ben benieuwd naar uw antwoord en alvast bedankt!
Dick.
Hey Dick
Bedankt voor de complimenten :-)
Ben je zeker dat je tester wel correct meet?
Fosfaat is natuurlijk wel een moeilijke om te meten, het bindt zich nogal snel met bv ijzer waardoor het onmeetbaar wordt en het is ook maar in kleine hoeveelheden aanwezig. Ik ben niet zeker, maar ik vermoed ook dat je aquasoil er voor iets tussen zit. Het klei uit de aquasoil neemt namelijk de voedingsstoffen uit het aquarium op en slaat het vervolgens op in de bodem zelf om het later geleidelijk aan af te geven.
Groeten
Gilles
Hey Gilles,
Bedankt voor je reactie, Ik zal het ijzer gehalte eens laten zakken en kijken hoe het zich dan houd. Ik denk dat je daar idd wel een punt hebt.
Groetjes Dick.
Beste Gilles.
ik filter nu al bijna 10jaar mijn water over nitraat en fosfaat harsen om dat die altijd te hoog waren.mijn bak stond goed tot nu, krijg ik meer algen overal.ik meet mijn fosfaat waarden en die zijn1,8 mg, dat is volgens mij veel te veel.en nitraat die staad 15 mg dat is goed maar die overeenkomst ligt eigenlijk te ver uit elkaar.en ik hoop dat ik het terug goed krijg, want mijn bak was altijd dik inorde met mijn discussen er in.
groetjes.
Etienne.
Dag Etienne
Wat bedoel je met overeenkomst?
Groetjes
Gilles
Dag Gilles.
ik bedoel de waarden, die liggen volgens mij te ver uit elkaar voor een goed werking te hebben.fosfaat en nitraat.
groetjes.
Etienne.
Hey Etienne
Er is geen verhouding tussen je nitraat & fosfaat (ook wel de "Redfield Ratio" genoemd), die theorie houdt geen steek. Zie gewoon dat je plantjes voldoende voedingsstoffen krijgen, ongeacht de onderlinge verhoudingen ( = "Wet van Liebig", die is wél wetenschappelijk geargumenteerd).
Groetjes
Gilles
Ik voeg per week 100 ml van je plantenbemesting toe op ongeveer 500 liter water. De gemeten waardes zijn:
NO3 9 mg/l
PO4 0,36 ppm
CO2 dropchecker is donkergroen. Het is voor mij erg lastig om nog meer co2 opgelost te krijgen via de slang reactor. Overigens heb ik een ph waarde op mijn controller staan van 6,45. Hysteresis 0,1 maar dit bij een kh waarde van 6!
Led lichtsterkte 70%
Ik maak gebruik van een spraybar, planten bewegen langzaam.
Wat zou jou advies zijn?Planten groeien niet snel maar zijn ook allemaal echinodorussen en wat crypto's (discusbak). Ik heb weinig alg op de randen van de planten maar wil er helemaal vanaf.
Patrick
Dag Patrick
Die haartjes op de randen, komen die bij of zijn dat nog oude algen?
Groeten
Gilles
Ze komen erbij ... planten staan goed in de stroming.. misschien iets meer co2 maar dat wordt wel lastig....of de ph controller er af halen en op een tijdklok gaan zetten...
Ik hoor graag,
Patrick